Geboren worden met een 'verkeerde' kleur

Toen in het grote huis op de heuvel, de yaya zwanger bleek van de jongste zoon des huizes, moest het huis te klein geweest zijn. Niet omdat ze maar een yaya was. Nee, de voorname heer en dame hadden haar lief. Ze zorgde goed voor hun kleinkinderen en ook hun jongste dochter was gek op haar. 'Mijn zwarte zus,' noemde zij haar. En omgekeerd noemde de yaya hun dochter 'mijn witte zus'.

Het zal ook niet geweest zijn omdat het een 'onecht' kind zou zijn. Natuurlijk was het niet ideaal, maar de voorname heer had zelf buitenechtelijke kinderen van voor zijn huwelijk en zelfs de kleinkinderen op wie de yaya paste waren buitenechtelijke kinderen. De voorname heer en dame namen deze kinderen gewoon in hun huis op. Familie is familie.

Het probleem was de huidskleur. Ze zullen het gesprek over en over gevoerd hebben, maar de drempels waren toch echt te hoog. Natuurlijk keken ze niet neer op zwarte mensen. Een zwarte dame had hun andere kleinkind van een wisse dood gered door hem te zogen nadat hun schoondochter in het kraambed overleed. Maar ja, er waren zoveel factoren om rekening mee te houden. De buren, de handelspartners van de voorname heer, de protestante gemeente. Ze zouden hun links laten liggen. De lucratieve handel die hen tot de rijke en voorname mensen had gemaakt die ze waren. Alles zou abrupt stoppen als men wist dat er een zwart kind in hun midden leefde. Het kon echt niet.

Mevrouw zal gehuild hebben. Ze had met zoveel liefde haar mans kinderen in huis genomen. En nu zou er een bloedeigen kleinkind buiten de deur opgroeien. Ze zal zich verscheurd hebben gevoeld door emotie. Wat zal ze boos zijn geweest om de spagaat waarin haar geliefde zoon haar gebracht had.

Het laatste oordeel viel. Bij een andere bevriende voorname heer zou de yaya haar kind ter wereld brengen. Net als de voorname heer zelf, had deze heer ook huisjes op zijn erf staan die hij verhuurde. Hij zegde toe dat de yaya bij hem op het erf mocht wonen voor het zichtbare deel van haar zwangerschap. Ver weg aan de overkant van de haven. Ver weg van priemende ogen en scherpe tongen, die de familie in diskrediet zouden kunnen brengen. Ze zou er haar kind ter wereld brengen en daarna weer komen werken. Ze zouden kunnen doen alsof ze naar Bandabou was om voor een ziek familielid te zorgen. Dat was een geloofwaardig verhaal. Ze zullen er vast naar uitgekeken hebben om weer terug te gaan naar normaal. Een yaya die niet zwanger is en rust, regelmaat en reinheid.

'M'a nase den kura di Shon Fíl,' vertelde mijn opa aan mijn tante, toen zij zijn biografie optekende. Vertaald is dat: Ik ben geboren in de tuin van Meneer Fíl. Ik heb me heel lang afgevraagd wie deze meneer Fíl was, dat mijn overgrootmoeder bij hem in de tuin een kind mocht komen baren. Ik heb gespeurd en gebladerd naar heren die als roepnaam Fíl zouden kunnen hebben. En op een dag begreep ik het. 

Op caribischnetwerk.ntr.nl zie ik dat 'Het vernieuwingsproject van de achterstandswijk Kura’i Shon Fil in Otrobanda (Willemstad) stil ligt door illegale bouw op het terrein. Kura di Shon Fíl is geen tuin maar een wijk? Maar dat veranderd de zaak helemaal! Is ze gewoon naar een andere wijk verhuisd? Ik heb nog nooit van Kura di Shon Fíl gehoord, dus ik word nieuwsgierig.

Het verlossende woord komt van mevrouw Omayra Leeflang, die op de Facebookpage 'Literatura na Papaiamentu' uitlegt waar de naam voor deze wijk vandaan komt:

E nomber ofisial di Kura di shon Fil ta aklara hopi kos. Ku gratitut na nos gran Otrobandista Don Percy Pinedo, ku a dunami e informashon, mi ta publike aki. Shon Fil Su nòmber original tabata: Wenceslao Simon Philip de Jongh, konosí komo Shon Fil. 

De officiele naam van Kura di Shon Fil verklaart veel. Met dank aan onze grote Otrabanda-kenner, meneer Percy Pinedo, die mij deze informatie gaf, publiceer ik het hier. Shon Fil heette voluit: Wenceslao Simon Philip de Jongh, bekend als Shon Fil.

Ik zocht hem op op Delpher en vond een kleine necrologie. 

Ook vond ik een filmpje van een scholier, Hussein El Ayubi, uit 2018 waar ik echt veel van geleerd heb. Phil de Jongh bleek de grondlegger van de landsloterij en eigenaar van één van de eerste auto's op Curaçao, een Ford.

Meer weten over de Kura, er waren er meerdere op Curaçao, dat kan op de site van Percy Pinedo.

De yaya is later nog met haar zoon terug gekeerd naar Kura di Shon Fil. Ze wees hem daar een enorme Pal'i Indju (Prosopis juliflora) aan. Daaronder ligt zijn navelstreng begraven.

Ze hebben er niet lang gewoon, de yaya en haar zoon. Zij moest gauw weer aan het werk en hij ging met zijn oma mee naar Bandabou. Voor de rest van zijn leven betekende zijn oma voor hem, de belichaming van moederliefde.